Vreemd genoeg zijn er ook headsets zonder microfoon. Maar eigenlijk zijn dat gewoon koptelefoons of hoofdtelefoons. Sets met microfoon zijn kortom de standaard. Vrijwel iedereen selecteert een model op de vorm en functie van het koptelefoongedeelte. Aan de kwaliteit van de microfoon wordt vaak wat minder aandacht besteed. Dat is bijzonder jammer, want de kwaliteit van de microfoon bepaalt wat de luisteraar hoort. Of niet hoort. Heeft u een slechte microfoon in uw set, dan zal een spreekstem bijvoorbeeld slecht verstaanbaar zijn. Dat kan voor misverstanden zorgen. Verder is het zo dat een microfoon met een foute richtkarakteristiek erg veel omgevingsgeluid opvangt en ook dat komt de verstaanbaarheid niet ten goede. Van de andere kant: de mic van een computer headset hoeft ook weer geen hifi geluid te produceren en is daarom meestal zeer betaalbaar.
Welke headset u het beste kunt kiezen, hangt sterk af van de toepassing waarvoor u de set wil gebruiken. Een DJ headset bijvoorbeeld kan een hoog volume verdragen én is tegelijkertijd goed afgeschermd tegen hard omgevingsgeluid. Een gaming headset hoeft dat soort volumes niet te weerstaan, maar is vaak ontworpen om een zo ruimtelijk mogelijk geluid weer te geven. Sport is een derde domein waar deze set vaak wordt gebruikt. Weinig gewicht en draagcomfort zijn daar de sleutelbegrippen, de microfoon zal hier minder vaak worden gebruikt tenzij u natuurlijk topsport bedrijft of het gehijg van uw sportpartner gewoon inspirerend vindt om te horen. Gebruikt u de set daarentegen in een kantoor is de combinatie van omgevingsgeluid en verstaanbaarheid door de microfoon van groot belang. Vaak wordt deze toepassing ook als computer headset aangeduid.
Waarom een koptelefoon zo heet, is niet helder en ook niet helemaal logisch. Het is immers een oortelefoon. De eerste koptelefoon ontstond overigens al in 1919. De wijze waarop de set wordt gedragen, is bepalend voor de indeling van het draagbare luidsprekersysteem. Zo zijn er de zogenoemde oortjes, piepkleine draagbare luidsprekers die u in uw oren bevestigt. Afgezien van deze kleine earbuds en de zogenoemde in ears wordt bij een computer headset vrijwel steeds gekozen tussen een on ear of over ear. Bij een on ear headset zitten de schelpen van de koptelefoon op uw oren. Dat betekent dat u nog steeds omgevingsgeluid kunt horen. Bij een over ear headset is dat veel minder het geval. Gebruikt u uw computer headset dus in een rumoerige omgeving en bent u daar gevoelig voor, kies dan voor een over ear type. We gaan op de keuze van de juiste overear hierna nog wat dieper in.
Een over ear headset is de meest robuuste uitvoering koptelefoon. Hij geeft (meestal) de beste audioresultaten maar heeft ook een aantal kenmerken waar u op moet letten bij het bestellen van deze computer headset. Of een over ear headset gemakkelijk zit, heeft te maken met een aantal zaken, waaronder met name het gewicht. Draadloze types waren vroeger bijvoorbeeld nogal aan de zware kant. Afgezien van het gewicht is de constructie van belang. De schelpen van deze set vallen immers volledig over uw oren heen. Als dat niet lekker zit, heeft u een probleem. Dat is zeker het geval wanneer u vele uren met een dergelijke computer headset over uw oren moet zitten. Behalve het formaat schelp is ook het materiaal van belang. De binnenkant bijvoorbeeld moet “zacht” genoeg zijn om niet te gaan irriteren. Sommige modellen onthouden de vorm van je oor, deze koptelefoon past zich aan jou aan.
De gewone bluetooth headset is in feite een doodnormale hoofdtelefoon zonder kabel maar met bluetooth. Veel mensen denken echter bij een bluetooth headset aan de uitvoering die u in uw oor stopt. Het ziet er een beetje uit als destijds de communicatieplug van de cultserie Startrek en in feite is het ook hetzelfde apparaatje. Het systeem wordt veelal gebruikt bij een carkit, u wordt dan niet afgesloten van omgevingsgeluid tijdens het bellen. Behalve een stuk veiliger is het ook nog eens handig. U krijgt alles mee als u loopt te telefoneren. Behalve in de auto wordt deze set dan ook vaak in een kantooromgeving gesignaleerd.
Een ander onderscheidend kenmerk bij headsets is de wijze waarop hij verbonden wordt met uw geluidsinstallatie of ander apparaat dat muziek of een spel weergeeft. Ten eerste kunt u daarbij kiezen tussen een exemplaar met snoertje of een draadloze headset. Een bluetooth headset bijvoorbeeld kunt u tegenwoordig draadloos koppelen aan steeds meer apparaten zoals smartphones, tablets, game consoles en uw tv. Kiest u voor een model met kabel, moet u altijd goed kijken naar welke connector uw set heeft. Is het een standaard jack van 6,3 mm (een kwart inch) of is het de kleine jackplug van 3,5mm? U kunt hiervoor trouwens verlooppluggen kopen van minijack naar jack of omgekeerd. Verder moet u kijken of het een 4-polige of 3-polige verbinding betreft. De 4-polige stekker wordt vaak gebruikt wanneer een koptelefoon samen met microfoon moet worden aangesloten.
De meeste sets zijn stereo, dat betekent dat u twee gescheiden audiokanalen heeft. Maar u kunt ook headsets geschikt voor surround sound krijgen, u heeft dan een zeer ruimtelijk geluid. Dit wordt in de specificaties vaak aangegeven met aantal kanalen. Stereo is bijvoorbeeld 2.0, surround bijna altijd 5.1 of 7.1. Soms ziet u ook de diameter terug van het koptelefoondeel. Vaak wordt gesteld dat hoe groter de diameter van de luidsprekers, hoe beter de laagweergave. Dat hoeft echter niet zo te zijn. Bovendien: wie wil nu zoveel mogelijk laag horen en de rest van het frequentiespectrum niet? Dat zullen er niet zoveel zijn. Andere details waar u op kunt letten is afstandsbediening voor volumeregeling en de wijze van opladen wanneer het een draadloos systeem betreft.
Het maakt verschil of u een headset zoekt voor toepassing in een entertainmentomgeving, in een outdooromgeving of in een kantooromgeving. Als de set is ontworpen voor gebruik op een bühne, dan ontbreekt bij tijd en wijle het afluistergedeelte. Er is dan enkel sprake van een hoofdband met daaraan verbonden een minuscuul microfoontje. Koptelefoons voor gebruik in een outdooromgeving zijn daarentegen compleet en zeer robuust gebouwd. Ze moeten immers tegen een stootje kunnen als ze een keer op de grond vallen. Dit type is overigens doorontwikkeld voor gebruik bij defensie en heeft daar een zeer hoge standaard. Dat geldt eveneens voor de headsets die we tegenkomen in de luchtvaart. In principe zijn alle computer headsets hiermee vergelijkbaar, enkel de kwaliteit van de componenten is niet de allerhoogste standaard en daarom zeer betaalbaar.